Jakie produkty spożywcze są korzystne dla zdrowia naszej jamy ustnej?

Poszczególne produkty spożywcze różnią się pomiędzy sobą potencjałem próchnicotwórczym. W dużym uproszczeniu można założyć, że im więcej cukru tym wyższy potencjał próchnicotwórczy. Musicie pamiętać jednak, że nie zawsze to co jest dobre dla ogólnego zdrowia organizmu, nie zawsze jest również dobre dla zdrowia jamy ustnej. W tym miejscu muszę przypomnieć jak dochodzi do rozwoju próchnicy – jeśli Was to nie interesuje lub pamiętacie to z innych wpisów, to przewińcie nieco w dół do listy produktów. Uważam, że znajomość tego procesu ułatwi Wam zrozumienie dlaczego poszczególne produkty mają korzystny wpływ na zdrowie jamy ustnej.

Przebieg rozwoju próchnicy

Jednym z głównych czynników etiologicznych próchnicy jest bakteria S. mutans, która razem z innymi bakteriami próchnicotwórczymi metabolizuje cukry, w wyniku czego powstają kwasy obniżające pH jamy ustnej. To doprowadza do demineralizacji szkliwa, czyli utraty jonów wapnia i fosforanowych. Procesem odwrotnym jest remineralizacja, czyli wbudowanie tych jonów z powrotem do tkanek zęba. Aby mogła zachodzić efektywnie w środowisku jamy ustnej musi znajdować się również fluor. Jony te dostarczane są ze śliną opłukującą zęby po posiłku, a także z różnymi produktami do higieny jamy ustnej.

Przy okazji przypomnę również o jednym z najczęściej popełnianych błędów w codziennej higienie jamy ustnej. Pamiętajcie aby nie myć zębów bezpośrednio po posiłku – szkliwo zębów jest wtedy zdemineralizowane i „rozmiękczone”, co sprawia że jest bardziej podatne na urazy mechaniczne. Regularne szorowanie takiego szkliwa z czasem doprowadzi do jego poważnego nieodwracalnego uszkodzenia. Potrzebnych jest około 30-45 minut, aby szkliwo po posiłku mogło się zremineralizować, dopiero po upływie tego czasu można bezpiecznie umyć zęby.

Wróćmy teraz do opisu procesu rozwoju próchnicy. Jeśli proces demineralizacji zaczyna przeważać, to w pierwszej kolejności pojawia się biała plama, będąca pierwszym stadium próchnicy. Na tym etapie możliwe jest leczenie bez konieczności wiercenia i wypełniania ubytku. Należy intensywnie wspierać remineralizację takiej zmiany, najlepszy efekt zapewnia połączenie fluoru z amorficznym fosforanem wapnia lub fluoru z hydroksyapatytem. Jeżeli jednak nie zatrzyma się rozwoju próchnicy na tym etapie, to z czasem dochodzi do uszkodzenia tkanek zęba i powstania ubytku próchnicowego. W tym wypadku niezbędne jest już zastosowanie wiertarek dentystycznych w celu usunięcia tkanek objętych próchnicą i odbudowa zęba materiałem kompozytowym.

Skoro przypomnieliśmy już sobie jak dochodzi do rozwoju próchnicy, możemy teraz przejść do omówienia produktów spożywczych o korzystnym wpływie na zdrowie jamy ustnej.

Ser – główny sprzymierzeniec w walce z próchnicą

Dostępnych jest kilka rodzajów sera, na przykład: z mleka krowiego, koziego lub owczego, podpuszczkowy lub kwasowy, półtwardy, miękki lub twardy, a także z porostem białej pleśni – każdy znajdzie dla siebie opcję.

Ser zawiera białko, zwane kazeiną, które jest adsorbowane do powierzchni szkliwa. Dzięki temu wytwarza na jego powierzchni ochronna warstwę, która zapobiega demineralizacji szkliwa nie dopuszczając kwasów do jego powierzchni. Ponadto zwiększa wydzielanie śliny, która nie tylko oczyszcza zęby z resztek pożywienia, ale także podwyższa pH jamy ustnej oraz dostarcza jonów niezbędnych do remineralizacji. Najlepsze właściwości wykazują twarde sery, takie jak Cheddar i Monterey Jack, a także Brie i Camembert oraz sery pleśniowe takie jak Gorgonzola oraz Roquefort.

Sery, a także mleko i jogurty naturalne, dzięki zawartości kompleksu CPP-ACP (fosfopeptyd kazeiny-amorficzny fosforan wapnia) mogą zmniejszać negatywny wpływ kwasów bakteryjnych poprzez zwiększenie wydzielania śliny i podwyższanie pH jamy ustnej, a także dostarczają jonów niezbędnych do remineralizacji szkliwa, jednocześnie hamując demineralizację oraz zmniejszają przylegania bakterii do powierzchni zęba. Na koniec jeszcze dodam, że dzięki dużej zawartości białka ser zapewnia uczucie sytości na dłużej.

Mam nadzieję, że od teraz będziecie sięgali chętniej po serowe przekąski zamiast słodkich.

Zielone liściaste warzywa

Stanowią jeden z najczęściej pojawiających się składników zdrowej diety. Zawierają wiele witamin i minerałów niezbędnych dla zdrowia jamy ustnej. Jarmuż i szpinak są bogate w wapń biorący udział w remineralizacji szkliwa. Oprócz tego są bogate w przeciwutleniacze i błonnik, który pomaga oczyścić zęby oraz zwiększa wydzielanie śliny. Ponadto zielone liściaste warzywa są alkaliczne, czyli mają zasadowe pH co pomaga neutralizować kwasy bakteryjne. Spośród warzyw tego typu warto również wymienić brokuły, brukselkę, sałatę, natkę pietruszki, botwinę, kapustę, cykorię i roszponkę.

 

Jabłka dbają o zdrowie całego organizmu, również jamy ustnej

W prawidłowo zbilansowanej diecie, warzywa i owoce powinny stanowić połowę spożywanych produktów, z czego warzywa stanowią 3/4 tej wartości, a owoce jedynie 1/4. Wiele owoców zawiera duże ilości cukrów, a część z nich oprócz tego jest kwaśna obniżając pH w jamie ustnej, co również ma negatywny wpływ na nasze zęby. Są wśród owoców wyjątki, mające pozytywny wpływ na zdrowie jamy ustnej. Jednym z nich są jabłka, które zawierają duże ilości błonnika. Dzięki temu zwiększają wydzielanie śliny i pomagają oczyścić zęby z resztek pokarmowych. Oprócz tego są bogate w witaminę C niezbędną dla zdrowia dziąseł (jej niedobory doprowadzały do popularnej wśród marynarzy choroby – szkorbutu).

Nie tylko jabłka są bogate w błonnik, innymi produktami które warto spożywać ze względu na wysoką zawartość tego składnika, są marchewka, seler, kalarepa i rzodkiewka. Pamiętajcie, że mówimy o surowych warzywach i owocach! Po obróbce termicznej tracą powyższe właściwości.

 

 

A co byście powiedzieli na migdały zamiast orzeszków w karmelu?

Migdały są dobre dla zębów, ponieważ są bogate w wapń i białka, a jednocześnie mają niską zawartość cukru. Oprócz tego zawierają również fosfor, dzięki tym składnikom wspierają remineralizację szkliwa, a co za tym idzie wzmacniają zęby. Podobnie jak jabłka, migdały mają wszechstronny wpływ na organizm, zmniejszając ryzyko chorób serca, a także cukrzycy. Ponadto są cennym źródłem witaminy E i flawonoidów, będących silnym przeciwutleniaczem oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych wykazujących działanie przeciwzakrzepowe i obniżające poziom „złego” cholesterolu we krwi, a także regulujące metabolizm i zapobiegające gromadzeniu się zbędnej tkanki tłuszczowej. Jedzenie migdałów jest rekomendowane w diecie stosowanej jako profilaktyka oraz leczenie nadciśnienia tętniczego, opracowana przez amerykański National Institutes of Health and the American Heart Association.

Podobnie jak wcześniej wymieniane produkty, migdały zawierają duże ilości błonnika. Będą stanowiły bardzo dobry dodatek do śniadania, zwiększając jego wartość odżywczą.

 

Zachęcam do zapoznania się z innymi wpisami o podobnej tematyce, m. in. o przeciwpróchnicowym działaniu kawy czy o zielonej herbacie zwalczającej płytkę nazębną oraz zapalenie dziąseł. Może Was też zainteresować wpis obalający mity dotyczące oleju kokosowego i oil pulling’u.